Bu Blogda Ara

20 Aralık 2010 Pazartesi

AKARSULARIMIZ BOLUM 3

201 KOSON DERESİ        : Tarsus Ovasının kuzeydoğusundan gelip Tarsus Çayına karışan bir koludur.
202 KÖPRÜ SUYU          : Köprü çayı olarak da bilinir. Akdeniz bölgesi akarsuyudur. Göller yöresinden çıkarak Antalya körfezine dökülür. Uzunluğu 184 km dir. Başlangıç kollarını Eğridir Gölünün güney doğusundaki Sarı İdris Dağından çıkan dereler oluşturur. Doğudan ve batıdan bazı küçük kolları alarak kuzey güney doğrultusunda akan Köprü suyu ilk çağda EVRYMEDON Adıyla anılırdı. Serik’in doğusunda Antalya ovasına ulaşır ve Antalya Körfezine dökülür.
203 KÖRSUYU ÇAYI        : Ceyhan Irmağının Kadirli ilçesi Yöresinden gelip Ceyhan  Ovasında katılan bir koldur.
204 KÖŞK DERESİ         : Çine Çayının koludur.
205 KUFİ ÇAYI           : Çivril istikametinden uzanan Büyük Menderes Irmağının bir koludur.
206 KUM ÇAYI            : Akhisar çayının diğer adıdır.
207 KUNDUZLU ÇAYI       : Demirci Simav Dağlarının kuzeyinden inen Gediz Irmağının bir koludur.
208 KUNDUZLU ÇAYI       : Kargın deresi olarak da bilinir. Eskişehir’in Kırka Köyü yönlerinden doğup Batıdan Yenisofça köyü yakınlarında Porsuk Çayına karışan bir koldur.
209 KURA IRMAĞI         : Doğu Anadolu bölgesinden doğup Sovyetler Birliği topraklarına Aras Irmağı ile birleşerek Hazar Denizine dökülür. Uzunluğu 1515 km olup 189 km’lik bölümü Allahuekber dağlarının kuzey yamaçlarından doğan Kayınlık dere, Türkmen dere  (Sarmi Deresi ) ve Kür (Gür) Çayının göle ovasının kuzeybatısında birleşmesiyle oluşur. Kür (Gür) Çayı adı bazı kaynaklarda Irmağın tümü için kullanılır. Kura Göle Ovasının kuzeybatısında Yiğit konağı köyünün eski adıyla anılan dar ve derin Türkleşen Boğazına girer. Irmak Türkleşen Boğazını geçerken yer yer Menderesler, oluşturur. Uğurlu Dağı ile Kılıç Dağı arasında sıkışmış olan Boğazda bu dağlardan gelen küçük kolları alır. Ardahan Ovasına ulaştıktan sonra Yalnızçam  Dağlarının yamaçlarından gelen pek çok dereyi de alır. Ardoğan Ovasından sonra Niyalasar Boğazına girer. Niyalasar Boğazı genellikle güneybatı – kuzeydoğu doğrultusunda 65 km boyunca Sovyetler Birliği sınırına kadar uzanır. Ardahan’ın doğusunda başlayıp bir süre Türkiye – Sovyetler Birliği sınırında aktıktan sonra Kurtkale yakınındaki Tavşan Sırtı yöresinde Sovyetler Birliği topraklarına geçer. Gürcistan topraklarında doğudan gelen Ahılkelek Suyunu daha sonrada Türkiye2den gelen Posof Çayını alır. Sabirbad kenti yakınlarında Aras Irmağı ile birleşir.
210 KURMAÇ SUYU         : Nazik Gölünün gideri ile Soğaz suyu ve Aladin çayının birleştiği anda aldığı adı olup Ahlat koyunda Van Gölüne dökülür.
211 KURTBOĞAZI DERESİ   : Ankara’nın 50 km uzaklığında ve üzerinde aynı adı taşıyan barajın suyunu oluşturur.
212 KURU ÇAY            : Dicle ırmağının Diyarbakır’ı geçtikten sonra bir dirsek yaparak Doğuya yöneldiği anda kuzeybatıdan gelip karışan bir koludur.
213 KURUÇAY             : Fırat Irmağının seyri sırasında güneydoğuya yöneldiği anda aldığı bir koldur.
214 KÜÇÜK ASİ(KARADERE) : Amik Gölünden çıkar ve Asi Irmağına dökülür.
215 KÜÇÜK ÇAY           : Pınarözü Köyünde Ermenek Çayına katılan bir koldur.
216 KÜÇÜKMENDERES IRMAĞI:  Bozdağların doğu kesiminde Karakoyun yaylasından doğan Kadın deresi Küçük Menderesin başlangıç kolu kabul edilir. Uzunluğu 175 km dir. Kadın Deresi Karakoyun yaylasından doğduktan sonra Kiraz ovasına iner. Burada gene Bozdağlardan doğan Çatak, sulu, Ulu ve Sırımlı dereleriyle birleşir ve Küçük Menderes adıyla önceleri kuzey-güney doğrultusunda akar. Aydın Dağlarının kuzey eteklerinde dayandığı kesimde yer alan Beydağ İlçe Merkezi önünde dik açılı bir dirsek çizerek güneydoğu – kuzeybatı doğrultusuna döner. İlkkurşun Köy yakınlarına kadar bu doğrultuda akan ırmak güneyden Bademiye ve Gökçen kuzeyden de üzümlü, Aktaş derelerini alır. Torbalı – Ödemiş demiryolu tarafından izlenir. Kuzeyden gelen Falaka ve Ergenli Dereleri Irmağa bu kesimde birleşir. Ergenli Çayını aldıktan hemen sonra Ovanın orta kesimindeki Tokatbaşı ile Mahmutlar köyleri batıya doğru ilerler ve bu arada Ulualdı çayını alır. Daha sonra güneye yönelir ve Dağkızılca yönünden gelen Fertek Çayını alarak güneydeki kolla kenarını izler ve kuzey koluyla birleşir. Uzunluğu 4 km olan boğazı bir kanal içinde akarak geçen ırmak sonra gene iki kola ayrılır. Kuzey kolu kanalca alınmış olan  Irmak Ege kıyısında delta oluşturarak denize dökülür.
217 KÜLCÜBEL DERESİ     : Kızıl Irmağın üç büyük kolundan biri olan Gök Irmağın Daday’ın güneybatısında bulunan Eğrice Ova Dağından çıktığı andaki adıdır.
218 KÜMBET DERESİ       : Bilecik ilinin Osmaniye Köyü yönünden gelip Kütahya – Eskişehir il sınırı yakınındaki Sobran Köyünden Porsuk baraj gölüne katılan bir deredir.
219 KÜR ( GÜR) ÇAYI     : Doğu Anadolu Bölgesinin kuzeydoğu kesimindeki Allahuekber Dağlarının kuzey yamaçlarından doğar. Göle Ovasının kuzeybatısında Türkmendere  (Sarmi Deresi) ve Kayınlık Deresi ile birleşerek Kura Irmağını oluşturur. Kür (Gür) çayı adı bazı kaynaklarda Irmağın tümü için kullanılır.
220 MALGAÇ DERESİ       : Çine Çayının koludur.
221 MANAVGAT ÇAYI       : Batı Toroslara bağlı Şeytan dağının yamaçlarından kaynaklanan derenin birleşmesiyle oluşur. Uzunluğu 93 km dir. Başlangıç kesiminde Şahap deresi adıyla anılır. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda akarken daha sonra bir dirsek yaparak güneybatıya yönelir. Oymapınar (Hamo) köyü yakınlarında az engebeli bir alana girer. Oymapınar barajının ardında yapay bir göl oluşturur. Manavgat kentinde 6 km kadar uzaklıkta Manavgat Çayını oluşturur. Manavgat’ın doğusundan geçen antik Side kentinin doğusunda Alüyal bir kıyı ovasında Akdeniz’e ulaşır. Batı Torosların önemli mağaralarından olan içinde yer altı gölleri bulunan Altın  Beşik _ Düden suyu Mağarasının suları da Manavgat Çayına karışır. Antik Çağda adı MELAS’ tır.
222 MARVİT (KARASU) ÇAYI: Van Gölüne doğudan dökülen sudur.
223 MELAN ÇAYI          : Soğanlı çayının diğer adıdır.
224 MELENDİZ SUYU       : Melendiz-Hasan Dağlarından inerek Aksaray’dan geçip ve Tuz gölünün güneyindeki bataklıklarda sona erer.
225 MEMEDİK ÇAYI        : Kovasu (Mormit) Vadisinin doğusundan gelerek Erçek gölüne dökülür.
226 MENGEN ÇAYI         : Mengen’den gelerek Bolu Suyu ile Bolu’nun kuzeydoğusundaki Göksu da birleşir ve Devrek Çayı’nı  oluşturur.
227 MERİÇ IRMAĞI        : Bulgarca Maritsa , Yunanca Evras ‘dur. Bulgaristan’dan  doğup Ege Denizine dökülür. Uzunluğu 490 km dir. Bulgaristan’ın güneybatısındaki Rila Dağının  kuzey yamaçlarından doğan kaynaklarla büyüyen Meriç doğuya doğru akarken Balkan dağlarından gelen kolları alır. Filibe’den geçtikten sonra Rodop dağları ile Bolkar Dağları arasında batı-doğu doğrultulu bir vadide akar. Kuzeyden gelen Sazlıyka (Sazlık) deresini alarak kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda akmaya başlar ve doğu Rumeli ovasını terk ederek Türkiye sınırlarına iyice yaklaştığında Bulgaristan ile Yunanistan arasında doğal sınır oluşturur. Rodop dağlarından kaynaklanan Arda Irmağı ile Balkan Dağlarından gelen Tunca Irmağı Edirne yakınlarında Meriç ‘e karışır. Edirne’den güneye doğru Türkiye-Yunanistan sınırını izler. Doğudan gelen Ergene Irmağı İpsala’nın kuzeyinde Meriç ‘e katılır. Meriç Irmağı Enez’in batısında bir delta oluşturarak Ege Denizine dökülür.
228 MUDURNU ÇAYI        : Sakarya Irmağının Adapazarı ovasına girdiği bölümde güneyden gelip katılan bir koludur.
229 MUNZUR SUYU         : Eskiden Peri Suyunun bir kolu olarak kabul edilen akarsu bu gün Keban baraj gölünün altında kalmıştır.
230 MURAT IRMAĞI        : Fırat Irmağının iki önemli kollarından biridir. İlk çağlarda Arsanias adıyla anılırdı. Bazı batı kaynaklarında doğu Fırat olarak geçer. Karasu Irmağıyla birleşerek Fırat’ı oluşturduğu noktaya kadar olan uzunluğu 722 km dir. Van gölünün kuzeyindeki Aladağ ile kuzeybatısındaki Muratbaşı Dağının kuzey yamaçlarından inen suların birleşmesiyle oluşur. Muratbaşı Dağında bulunan ilk besleme alanı yöre halkı arasındaki Kırkmemba adıyla anılır. Ağrı’nın yakınlarındaki Eleşkirt ovasından gelen suları alarak güneybatıya yönelen Murat Irmağı Tutak’tan geçtikten sonra .Malazgirt ovasına iner. Dağlık kesimlerde dar ve derin boğazlar içinde ilerleyerek Muş ovasının kuzeybatısındaki boğaza girmeden önce Bingöl dağlarından gelen Hınıs suyunu (Kocasu çayı) , muş ovasında ve Bitlis yöresinin sularını toplayan Karasu’yu alır. Murat Irmağının Palu kasabasının batısındaki kesimi Keban Baraj Gölünün suları altında kalmıştır. Eskiden güneybatıdaki Uluovayı sulayan Harinket suyu ile kuzeydoğudan gelen Perisuyu birer kol olarak Murat’a katılırdı. Günümüzde bu akarsular ile Murat Irmağı ve eskiden Perisuyu’nun kolu olan Munzur suyu da Karasu Irmağı gibi Keban Baraj gölüne dökülür. Murat ve Karasu Irmaklarının birleşme Noktasında Baraj gölünün suları altında kalmıştır.
231 MUSTAFA KEMALPAŞA SUYU: Kirmasti suyunun diğer adıdır.
232 MÜKÜS (BAHÇESARAY) DERESİ: Van Gölünün güneyindeki dağlardan doğup Batıya doğru aktığı sırada Botan Çayı'na karışan bir koldur.
233 NAM SUYU            : Çoruh Irmağının Düzeker Ovasında birleşen Beşpınar ve Gökdere derelerinin oluşturduğu koludur.
234 NEHİL ÇAYI          : Güneydoğudan gelir,  Yüksek Ovanın sularını toplayarak oluşur. Başkale yöresinde Zap Suyu’na karışır.
235 NİF ÇAYI            : Kemal Paşa Ovasından gelip Gediz Irmağına katılır.
236 NİKSAR SUYU         : Çanaklı Deresinin diğer adı olup Kelkit Irmağının Niksar Önlerinde aldığı bir koldur.
237 NİLÜFER ÇAYI        : Marmara Bölgesinin güney Marmara bölümünde uzunluğu 17 km dir. Uludağ’ın güney yamaçlarından doğar. Önce güney ardından batı, Uludağ’ın batı eteklerinde  ise güney – kuzey doğrultusunda akar. Gümüştepe (misiköy) köyünün kuzey doğusunda keskin bir dirsekle doğuya dönerek Misiköy boğazına girer. Dubruca Köyü yakınında kuzeye yönelerek Bursa ovasına girer. Burada Uludağ ve Bursa ovasından gelen Suları toplayan Deliçay kolunu alarak keskin bir dirsekle batıya döner. Çayönü köyü önünde engebeli bir alana girerek Menderesli bir vadide akar ve Karacabey’in kuzeyinde Kocaçay (Kocadere) adıyla anılan Susurluk (susurlu) çayına katılır.
238 NİZİP ÇAYI          : Fırat Irmağının tarihsel Gerger Kalesi önünde boğazdan çıkıp güneydoğu Anadolu Bölgesine girdiği anda batıdan karışan bir koludur.
239 NORDUS ÇAYI         : Botan Çayının (Ulu çayın) Doğu Anadolu Bölgesinde Van Gölünün güneyi ile Hakkari Yöresi arasındaki dağlık kesimlerden kaynaklarını alan başlangıç kesiminde aldığı adıdır.
240 OLTU ÇAYI           : Çoruh Irmağının Yusufeli Kasabası’nı geçtikten sonra sağdan birleştiği önemli bir koludur.
241 OYUKLU DERESİ       : Kızıl Irmağın Zara Boğazından Kuzeyden katılan bir koludur.
242 ÖLÇEK SUYU          : Ağıl Derenin diğer adıdır.
243 ÖREN ÇAY            : Dalaman Çayı’nın Kapız vadisinin iki tarafındaki dağlardan gelip doğudan aldığı yaz aylarında kuruyan bir koludur.
244 ÖZLEM DERESİ        : Sündüken Dağlarından doğup Porsuk Çayına dökülür.
245 PASİN ÇAYI          : Batıdan doğarak Pasinler Ovasına gelen ve bu ovada Aras Irmağına katılan bir koldur.
246 PEÇENEKÖZÜ DERESİ   : Şereflikoçhisar’ın yakınlarında Tuz Gölüne karışır.
247 PERİ SUYU           : Murat Irmağının bir kolu olup bu gün Keban Baraj Gölünün altında kalmıştır.
248 PORSUK ÇAYI         : Sakarya Irmağı’nın en büyük koludur. Uzunluğu 488 km dir. İç batı Anadolu’yu eşiği üstünde Dumlupınar’ın güneyinde yer alan ve Ahır Dağı’nın bir bölümünü oluşturan Toklu sivrisinden doğan Bayatçık deresi ile Murat dağının kuzeydoğu yamaçlarından inen ve gavur kırıldığı olarak bilinen Kızıltaş suyunun  Altınbaş ovasında birleşmesiyle oluşur. Antik çağda adı THYBRİS dir. Bu günkü adı Selçuklu Komutanı Emir Porsuk’tan gelir. Altınbaş ovasına kuzeye yönelen ve daha sonra Aslanapa ovasına giren Porsuk Çayı Kütahya ovasına ulaşmadan önce girdiği dar Koçak Boğazında Gömük Menderesler içinde Akar. Ağaç köyü önünde genişleyen vadi tabanında bir çok kola ayrılır ve Kütahya ovasından çıkmadan önce batıdan gelen Felent çayını alır. Kütahya ovasını terk ederken  bir boğaza dalar ve Eskişehir’e kadar bir çok dar boğazdan geçer. Bu boğazlardan birinde sulama, taşkın önleme , kullanma ve içme suyu elde etmek amacıyla kurulmuş Porsuk Barajı yer alır. Bu bölümde Beray suyu ile Bilecik Osmaniye köyünden gelen Kütahya-Eskişehir il hudutlarında Sobran köyünden geçen Kümbet deresi Barajda Porsuğ’a dökülür. Daha sonra Eskişehir il hudutları içinde Kunduzlu çayı (Kargın Deresi)'ni batıdan ve güney doğudan Beşik deresinden gelen Ilıca suyu (Uluçayır-Yörükkırka deresi  )  olarak ilerler ve Eskişehir içinde İnönü ilçesinden doğup gelen Sarısuyu ayrıca Sündiken Dağlarından gelen Özlem Deresi ile Mihalıççık yöresinden gelen Korucu deresini şehir merkezi dışında alarak Gordion kenti kalıntılarının yer aldığı Yassıhöyük köyü yakınında Sakarya Irmağına katılır.
249 POYRAZLI DERE       : Istıranca Dağlarından doğup Ergene Irmağına kuzeyden karışır.
250 POZANTI DERESİ      : Çakıt Suyunun Pozantı Dağlarından doğup, Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda akıp güneye dönerek Ulukışla Suyu ile birleşinceye kadar olan bölümünü oluşturur.
251 SACIR SUYU          : Gaziantep Platosunun sularını toplayarak Akçakoyunlu yakınlarında Suriye hudutlarına girip Fırat Irmağına karışır.
252 SAKARYA IRMAĞI      : Kızılırmak ve ülke sınırları içindeki bölümüyle Fırat Irmağından sonra Türkiye’nin üçüncü uzun Akarsuyudur . Uzunluğu 824 km dir. İlk çağda SANGARİOS adıyla anılır. Eskişehir’e bağlı Çifteler ilçe merkezinin güneydoğusunda yer alan ve Sakarbaşı olarak adlandırılan Sakaryabaşı kaynağı Irmağın başlangıcıdır. Önce doğuya yönelen akışında Eminekin köyü yaklaşımında Seyit suyu olarak bilinen Seydi suyunu alır ve Sivrihisar ilçe hudutlarına girerken Aktaş köyü yakınlarında Alikel suyu ile Aydınlık mevkiinden gelen Ahiler suyunu Ahiler köyü  çıkışında Balıkdamı köyünde Göksuyu ve İlyas paşa köyü civarında Eber gölünden kaynaklanan Beş Göller dersini aldıktan sonra güneydoğuya kuzeye ve son olarak da batıya yönelerek ünlü yayını çizer. Irmağın çizdiği bu büklüm içinde kalan arazi parçası bazı coğrafyacılarca Sakarya yarımadası olarak adlandırılır. Porsuk çayı bu yarımadayı batı-doğu doğrultusunda boydan boya keserek Gordion kenti kalıntılarının bulunduğu Yassı Höyük köyü yakınında Sakarya’ya karışır. Sakarya’nın porsuk kavşağına kadar olan yukarı Çığrı araziye fazla gömülmemiş olan az eğimli bir ova ırmağı özelliği gösterir. Porsuk kavşağından sonra Sakarya’nın orta Çığrı başlar. Orta Çığırda yatak eğiminin birden bire artmasıyla vadi tabanının yüksekliği hızla artar. Orta çığırdaki vadi boyunca dar boğazlar ile düz tabanlı ovalar birbirini izler. Porsuk çayı kavşağından sonra doğudan Ankara Çayını (Engürü) ve kuzeydoğudan Kirmir Çayını alan Sakarya doğu batı doğrultusunda Sündiken Dağlarının kuzey eteklerinden geçerken kuzeyden gelen Aladağ çayını alır. Birbirini izleyen bu kesimde Sarıyar, Gökçekaya ve Yenice barajları kurulmuştur. İnhisar bucak merkezi yakınında kuzeybatıya yönelen Irmağa Vezirhan istasyonu yakınında Bilecik çevresinden (Bozüyük)  Karasu ve daha sonrada doğudan gelen Göynük suyu katılır. Osmaneli ’yi geçince İnegöl ve Yenişehir ovalarının beslediği Göksu kolunu da alan ve önce kuzey doğuya sonrada kuzeye yönelen Sakarya Irmağı Canbaz Boğazından geçerek Pamukova’ya çıkar. Ardından Geyve boğazına girerek bu boğazı terk eder ve Adapazarı ovasına yönelir. Geyve boğazından Adapazarı ovasına çıktığı kesimde aşağı Gıcir başlar. Ovanın kuzey kesiminde güneyden gelen Mudurnu çayı ile güneybatıdan gelen Sapanca Gölünü sularını boşaltan Çark Suyunu alır. Karasu ilçe merkezinin batısında Sakarya Ağzı olarak adlandırılan yerden Karadeniz’e ulaşır.
253 SARI AZMAK DERESİ   : Ege Yöresinin Kozak Kitlesinden doğar, Hızlı akışlı bir akarsudur. Bakırçay’a Çandarlı yakınlarında karışır.
254 SARI SU             : İnönü ilçesinden doğup Eskişehir in Merkezinde Porsuk Çayına katılır.
255 SARI SU(ZENGİ BAR ÇAYI): Kaynakları ve yukarı kesimi Türkiye’de bulunan İran sınırları içinde Aras Irmağına dökülen bir koldur.
256 SASON ÇAYI          : Sason Dağlarından doğar, Malabadi Kasabasının hemen kuzeyinde Batman Çayına dökülür.
257 SAVRAN ÇAYI         : Adana ilinin Kadirli ilçesinin yöresindeki küçük suları bünyesinde toplayan ve Ceyhan Ovasından Ceyhan Irmağına katılan bir koludur.
258 SEKİ SUYU           : Eşen çayı yada Koca Çayın Göller yöresinin Güney batı kesiminde bulunan Söğüt Gölünün güneyindeki Kızılca Dağdan doğup Güneybatı yönünde akarken küçüklü Çay – Seki Ovasında  Doğu Batı doğrultusunda akmaya başladığı anda aldığı adıdır.
259 SELENDİ ÇAYI        : Demirci Simav Dağlarının kuzeyinden inen Gediz Irmağının bir koludur.
260 SELLİ MANDIRA ÇAYI  : Bursa il hudutları içindeki Gökçe barajının sularını sağlar.
261 SEYDİ SUYU          : Seyit Suyu olarak da bilinir. Gelenli yakınlarında Yazılıkaya Plâtosu’nun güneyindeki Şaphane Dağından inen suların birleşmesiyle oluşur.  Seyitgazi İlçesinin İlçe Merkezine gelmeden önce üzerinde sulama amaçlı kurulan Çatören Barajında toplanan sulardan çıkarak Sağ taraftan Gemiş Yöresinden gelen Akin Deresini alarak İlçe merkezinden geçip Çiftelerin doğusunda Sakarya Irmağı’na karışır.
262 SEYHAN IRMAĞI       : Kaynaklarını iç Anadolu bölgesindeki uzun yayladan alan Zamantı ırmağı ile Sarız yöresinden doğan Göksü Irmağının birleşmesiyle oluşur. 560 km uzunluğunda Akdeniz yöresi akarsuyudur. Bu iki akarsu orta Toroslara bağlı dağlar arasındaki dar boğazlardan geçtikten sonra Aladağ İlçesinin (Korsantı Bucağı) kuzeydoğu kesiminde birleşir. Daha sonra güç geçit veren tepelik ve çalılık bir araziden geçen akarsu Karaisalı ilçesine bağlı Gatalan bucak merkezinin güneyinde Çukurova ‘ya iner. Bu kesimde Adana ilinin kuzeyinde kurulmuş olan Seyhan Barajı ardında suların birleşmesiyle oluşan Baraj gölüne dökülür. Ala Dağlardan kaynaklanan ve kuzey batıdan gelen eğlence Çayının yanı sıra Görgün Çayı ile Çekit suyu da bu kesimde ırmağa katılır. Baraj Gölünden sonra yoluna devam ederek Adana kentindeki ünlü Taşköprünün altından geçen Seyhan Irmağı Güneydeki Hıdırlı kasabası yakınlarında Güneybatıya dönerek Menderesler oluşturmaya başlar. Deli burunda Akdeniz’e dökülür. İlk çağda Adı SAROS ‘dur. Orta Çağda Arap Coğrafyacılarca Seyhun Irmağı adı ile anılmıştır.
263 SEYİTLER DERESİ     : Afyon ilinin güneybatısındaki Ahır Dağının kuzey yamaçlarından inerek Bolvadin-Çay İlçeleri arasında ve ovanın tam ortasında Kali Çayı ile birleşerek Akar Çayı oluşturan bir koldur. Üzerinde Seyitler Barajı kuruludur.
264 SIĞIRCI DERESİ      : Manyas Gölüne güneyden gelerek dökülür.
265 SIRIM ÇAYI          : Muş  Ovasının güneyindeki dağlık kesiminden doğar ve Boşat Köyünün 10 km kadar kuzeydoğusundan Batman Çayına karışır.
266 SIRIMLI DERESİ      : Bozdağlardan doğar ve kadın deresi ile birleşir.
267 SİMAV ÇAYI          : Susurluk (Susurlu) Çayı’nın başlangıç kesimi olan İç batı Anadolu’nun Tektonik kökenli çöküntü alanlarından Simav Ovasını kuşatan dağlardan inen suların birleştiği anda aldığı adıdır.
268 SOĞANLI ÇAYI        : Köroğlu Dağlarından ve Dörtdivan ile Gerede Yöresinden gelen akarsuların birleşmesiyle oluşur. İlk bölümlerinde Gerede Çayı olarak bilinir. İsmet Paşaya ulaştığında Uluçay diye anılır. Çerkeş Suyu ile birleşip Boyalı yakınlarında Kuzeye doğru bir yay çizerek kuzeybatıya yönelir ve Melen Çayı adını alır. Karabük’ün Kayabaşı Köprüsü önünde Araç Çayı ile birleşen Filyos Çayının bir koludur. Irmak – Zonguldak Bölümünde Yenice Irmağı adıyla bilinir.
269 SOĞAZ SUYU          : Nazik Gölünün güneydoğu kenarından çıkıp göl gideri ile birleşip daha sonra Aladin Çayı ile birleşerek Kurmaş Suyu adını alıp Ahlat koyunda Van Gölüne dökülür.
270 SÖĞÜTLÜ IRMAĞI      : Ceyhan ırmağının Elbistan’ın Doğusundaki Nurhak Dağlarından doğan bir koludur.
271 SULU DERESİ         : Bozdağlardan doğar. Kadın Deresi ile birleşir.
272 SUNGURÖZÜ SUYU      : Delice Irmağı’nın Bozok Plâtosundan aldığı kollardan biridir.
273 SUSURLUK ÇAYI       : Susurlu çayı olarak da bilinir. Marmara Denizine dökülen en uzun akarsudur. Uzunluğu 321 km dir. Akarsuyun doğu-batı doğrultusunu izleyen ve simav çayı adıyla anılan başlangıç kesimi iç batı Anadolu’nun teknotik kökenli çöküntü alanlarından Simav ovasını kuşatan dağlardan inen suların birleşmesiyle oluşur. İç batı Anadolu eşiğinden çıkıp Marmara bölgesine girdikten sonra Sındırgı yakınlarında keskin bir dirsek yapan Çay daha sonra güney-kuzey doğrultusunda akmaya başlar. Karesi denen tepelik yöreden geçerken zaman zaman dar boğazlara dalar ve kuzeyde Balıkesir ovasının doğusunu izleyerek Susurluk kuzeyinde Karacabey ovasına çıkar. Bu kesimde doğudan Kirmastı suyu adıyla girdiği Ulubat (Apolyont) gölünden Ulubat suyu adıyla çıkan suyu  batıdan Manyas Gölünün Karadere Ovasının kuzeyinde yer alan tepelik Alandaki boğazdan geçerken akarsuya katılır. İmralı adasının karşısından Marmara Denizine dökülür. İlk Çağda Makestos adıyla anılır.
274 SÜLOĞLU DERESİ      : Istıranca Dağlarından doğup Ergene Irmağına kuzeydoğudan karışır.
275 SÜRGÜ ÇAYI          : Malatya İlinin Sürgü Kasabasının 8 km batısında bulunan Apdülharap Köyü yakınlarındaki dağlardan kaynak olarak doğar ve toprak dolgu tipi olan sulama amaçlı Sürgü Barajı’na dökülür. Baraj gideri olarak Tohma Çayına karışır.
276 ŞAHAP DERESİ        : Manavgat çayının başlangıç kesimindeki adıdır.
277 ŞEYTAN DERESİ       : Istıranca Dağlarından doğup Ergene Irmağına kuzeyden karışır.
278 TANÖZÜ SUYU         : Mecitözü İlçe Topraklarını akaçlayan; Çoruh Suyunun bir koludur.
279 TARSUS ÇAYI         : Berdan Çayı olara da bilinir. Uzunluğu 142 km. olan bir Akdeniz Yöresi Akarsuyudur. Orta Toros'ların güney yamaçlarından doğan kolların birleşmesiyle oluşur. Bu kolların başlıca sı Kadıncık Deresidir. Ovaya inerken Tarsus kenti yakınında kentin adıyla anılan çağlayanı oluşturur. Daha sonra kuzeydoğudan gelen Koson Deresini alır ve Tarsus Kentinin doğusundan geçer. Ardından çok sayıda Menderes çizerek Seyhan Irmağının denize döküldüğü Deriburunun kuzey batısından Akdeniz’e dökülür.
280 TAVLA SUYU          : Sivas İlinin Merakum Yaylasından gelip kuzeyden Kızıl Irmağa katılır.
281 TECER SUYU          : Ulaş suyu olarak da bilinir. Sivas ilinin güneyinden gelip Kızıl Irmağa katılır.
282 TERSAKAN ÇAYI       : Amasya ilinin kuzeyinde Ladik ve Sulu Ovadan gelip Yeşil Irmağa katılır.
283 TOHMA SUYU          : Tokma suyu olarak da bilinir. Sivas’ın Gürün İlçesinden doğup batı – doğu doğrultusunda akan Tohma suyu Malatya Ovasını ikiye böler. Tohma suyunun kuzeyinde kalan kesimine  Yazıhan Düzü denir. Ovanın güneyinde kalan kesimi ise Tohma’ya karışan Sürgü Suyu ile ikiye bölünür. Malatya ilinin  kuzey doğusu tarafında Fırat Irmağına katılır.
284 TORLUK DERESİ       : Çine Çayının koludur.
285 TORTUM ÇAYI         : Tortum Gölünün ayağı olup Oltu Çayı’nın Yusufeli Kasabası yakınında Çoruh Irmağı ile birleşmeden az önlerinde birleştiği bir koldur.
286 TOZHANLI ÇAYI       : Yeşil Irmağın başlangıçta aldığı adıdır. Su şehrinin Güneybatısında Köse Dağının yamaçlarından doğar.
287 TUNCA IRMAĞI        : Meriç Irmağının üç önemli kolundan biridir. Toplam uzunluğu 350 km olup, 61 km’lik kısmı Türkiye sınırları içindedir. Bulgaristan da ki  Balkan dağlarından inen suların Kazanlık (kızanlık) ovasında birleşmesiyle oluşur. Tunca boğazı olarak adlandırılan dar bir boğazı yararak Türkiye topraklarına girer. Edirne’yi kuzeyden ve batıdan çeviren bir yay çizdikten sonra kentin hemen güney batısında Meriç Irmağına katılır.
288 TUZLA SUYU           : Tercan Ovasının sularını toplayan ve üzerinde Tercan Barajı kurulmuş olan Tuzla suyu Karasuyun bir koludur.
289 TÜRBEHAN DERESİ      : Beytüşehap Yöresinden gelip Botan Çayına karışan koldur.
290 TÜRKMEN DERE         : Doğu Anadolu Bölgesinin kuzeydoğu kesimindeki Allahuekber Dağlarının kuzey yamaçlarından doğar. Göle Ovasının Kuzeybatısında Kayınlık Deresi Kür ( Gür)  Çayı ile birleşerek Kura Irmağını oluşturur. Şarmi Deresi olarak da bilinir.
291 ULUALDI ÇAYI         : Küçük Menderesin kuzey kolunun, ovanın kuzey kenarını izleyip batıya doğru ilerlerken aldığı koldur.
292 ULUBAT SUYU          : Ulubat (Apolyont) Gölünden çıkan Akaçın Karacabey Ovasında Susurluk Çayına birleştiği kısma kadar olan bölüm için aldığı adıdır.
293 ULUÇAY               : Soğanlı Çayının diğer adıdır.
294 ULUÇAY               : Botan Çayının diğer adıdır.
295 ULUDERE              : Bozdağlardan doğar ve kadın deresi ile birleşir.
296 ULUIRMAK             : Aksaray ilinin 14 km doğusunda yer alan Mamasın Barajının suyunu oluşturur.
297 ULUKIŞLA SUYU        : Halkapınar deresi olarak da bilinir. Çakıt Suyunun Bolkar Dağlarının kuzey yamaçlarından doğup doğuya doğru akın ve sonra güneydoğuya  dönerek Pozantı deresi ile birleştiği kadar olan kısmıdır.
298 ÜZÜMLÜ DERESİ        : İlk Kurşun köyü yakınlarında Kuzeyden gelip Küçük Menderese karışan koldur.
299 YANARSU              : Garzan Çayının diğer adıdır.
300 YARGILI DERESİ       : Balıkesir Savaştepe İlçesinin batısındaki dağlardan doğar, kuzey – güney doğrultusunda kısa ve oldukça hızlı akış yaparak Bakırçay Ovası’nın ortasında Bakırçaya katılır.
301 YENİCE SUYU          : Dicle Irmağının Diyarbakır ilini geçtikten sonra bir dirsek yaparak doğuya yöneldiği anda güneyden gelip karışan bir koludur.
302 YEŞİL IRMAK          : Karadeniz Bölgesi’nin Orta Karadeniz Bölümündedir. İlk Çağda Iris adıyla anılırdı. Uzunluğu 519 km’dir. Yeşil ırmağın  başlangıç kolu sayılan Tozanlı Çayı Su şehrinin güney batısında Köse Dağı’nın batı yamaçlarından doğar. Batıya doğru dar ve derin bir vadi boyunca akar. Almus Baraj Gölünün ardından yaklaşık 12 km uzunluğundaki dar Alemdar Boğazına girer. Bu boğazdan çıktıktan sonra Omaca Ovasında sağdan Çilkarı Deresini alır ve hafifçe güney batıya kıvrılır. Tokat’a yaklaşırken Gömelek Kalesi ve Kamana Pantika Kentinin kalıntıları yakınından geçer. Köprübaşı yöresinde kentin içinden geçerek güneyden gelen Behzat Deresi ile birleşir. Bu kesimde Tokat Suyu olarak da anılır. Daha sonra Kozova düzlüğüne ulaşır. Kozova  ile Turhal arasında Katmerkaya boğazını aşar ve soldan Zile Çayını alır. Turhal’ı geçince yaklaşık 50 km uzunluğundaki dar ve derin Çengel Boğazına girer. Sivas (Kalın) – Samsun Vadisini izlemeye başladığı kesimde önce batı sonra kuzey batı ve daha sonrada kuzey doğu yönünde akarak bir büklüm oluşturur. Amasya’nın 18 km kadar güneyinde batıdan Çekerek Çayını alır. Çekerek Çayı kavşağından sonra Yeşil Irmak olarak adlandırılır. Amasya’nın kuzeyinde Ladik ve Sulu ovadan gelen Tersakan Çayı katılır. Tersakan Çayı kavşağında kuzey doğuya yönelen Yeşil Irmak Taşovaya yaklaşırken yeniden batı-doğu doğrultusunda akmaya başlar. Taşovanın doğusunda en uzun kolu olan Kelkit Irmağı ile birleşir. Çarşamba Ovasına girer ve ardından Çarşamba Kentinden geçerek bir delta oluşturur. Civa Burnunun doğusunda Karadeniz’e dökülür.
303 ZAMANTI IRMAĞI       : Seyhan Irmağı’nı oluşturan, kaynağını İçanadolu Bölgesindeki Uzunyayla’dan alan bir koludur.
304 ZAP SUYU            
: Büyük Zap Suyu olarak da bilinir. Doğuanadolu bölgesinden doğup Türkiye sınırları dışında Dicle Irmağına karışır. Bazı eski kaynak ve haritalarda Çığlı Suyu adıyla geçer. Türkiye sınırları içindeki uzunluğu 189 km dir. Van ilinin doğusunda Mengene Dağı ve İran sınırının yakınındaki Haravil (Yiğit) Dağı yamaçlarından inen suların birleşmesiyle oluşur. Başkale yöresinden geçerken aldığı bazı derelerle büyür. Güneydoğudan gelen ve Yüksekova’nın sularını toplayan Nehil Çayını aldıktan sonra Hakkari kentinin yakınlarından geçer. Güneydoğu Torosların oldukça genişlemiş bir kesimini oluşturan Hakkari Dağlarını çok dar ve derin boğazlarla yararak aşar, Çukurca’nın batısında Türkiye sınırları dışına çıkar. Musul’un 40 km kadar güneyinde Dicle Irmağına karışır.
305 ZAROVA SUYU          : Siirt İlinin doğusundan gelip Botan Çayına karışır.
306 ZİLAN DERESİ         : Van Gölünün kuzey doğusunda Erciş Körfezinden göle dökülür
307 ZİLE ÇAYI            : Yeşil Irmağın Kozova ile Turhal arasındaki Katmer Kaya boğazını aştığı sırada sol taraftan aldığı koludur. 
308 ZİRİN SUYU           : Horosan yakınlarında kuzeydoğudan gelen ve bu ovada Aras Irmağına katılan bir koldur. 


Derleyen Besim GÜLBAKAN

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder